Wat is assertiviteit en waarom heb je het nodig?
Assertiviteit is de vaardigheid om duidelijk en respectvol je mening, behoeften en grenzen uit te spreken zonder anderen te kwetsen of jezelf weg te cijferen. Het is de perfecte balans tussen passief gedrag (alles over je heen laten komen) en agressief gedrag (je wil opleggen aan anderen).
Assertiviteit is ook moeilijk omdat we van nature vaak vervallen in natuurlijk gedrag als we een ‘bedreiging’ ervaren. Stel dat een collega je aanspreekt op je uitstelgedrag dan kan je natuurlijke reactie zijn om in de verdediging te gaan, agressief gedrag, “Dat doe ik niet, wie ben jij om mij hierop aan te spreken” en aan de andere kant kun je ook in passief gedrag vervallen “Ja sorry, je hebt gelijk.”
Assertiviteit is precies de juiste balans waarbij je jouw eigen belangen vooropstelt terwijl je tegelijkertijd ook de belangen van de ander in de gaten houdt.
Waarom is assertiviteit zo belangrijk?
Voor jezelf opkomen is nodig zodat je mee kunt komen op je werk want anders mis je bijvoorbeeld een mooie promotiekans of er is pestgedrag waar je onder gebukt gaat. Zonder assertiviteit loop je het risico om niet gehoord te worden, overbelast te raken, je eigen behoeften te negeren en uiteindelijk gefrustreerd en uitgeput te eindigen. Het is dus eigenlijk het tekortdoen van jezelf en je (werk)geluk.
Assertiviteit is meer dan alleen een communicatieve vaardigheid, het is een competentie die je loopbaan maar ook persoonlijke situaties verbetert en versterkt. Lees hier 50 effectieve assertieve zinnen die je kunt gebruiken!
De 8 belangrijkste kenmerken van assertiviteit
Voordat ik de praktische tips met je deel is het goed om te weten wat de 8 belangrijkste kenmerken van assertiviteit zijn:
- Duidelijke communicatie
Je zegt wat je bedoelt zonder omwegen of wollige taal maar ook zonder aan te vallen.
- Wederzijds respect
Je bewaakt je eigen belangen en grenzen terwijl je rekening houdt met die van anderen.
- Zelfvertrouwen uitstralen
Rustige houding, oogcontact, open lichaamstaal, duidelijke maar niet agressieve stem.
- ‘Ik’-boodschappen gebruiken
Je spreekt vanuit je eigen ervaring: “Ik voel me ongemakkelijk als…” in plaats van “Jij doet altijd…”
- Grenzen stellen zonder schuldgevoel
Je kunt nee zeggen zonder je schuldig te voelen of in de verdediging te schieten.
- Actief luisteren
Assertief zijn is tweerichtingsverkeer: je laat de ander uitpraten en probeert zijn standpunt te begrijpen.
- Consequent handelen
Je woorden en daden komen overeen.
- Balans tussen geven en nemen
Je kunt hulp vragen én geven; je kunt je mening delen én openstaan voor compromissen.
Assertiviteit is het opkomen voor jezelf op een manier die de relatie met de ander in stand houdt en versterkt.
5 praktische tips voor meer assertiviteit
- Leer nee zeggen zonder schuldgevoel
Assertief zijn betekent niet altijd “ja” zeggen. Het is belangrijk om nee te zeggen als je een taak niet kunt of wilt doen. Bijvoorbeeld: “Ik kan deze taak helaas niet op mij nemen omdat ik me moet concentreren op mijn huidige werk.” - Gebruik ‘ik’-boodschappen
In plaats van te zeggen “Je maakt me gefrustreerd” kun je zeggen: “Ik voel me gefrustreerd wanneer mijn werk niet op tijd wordt afgerond.” Dit voorkomt dat je de ander beschuldigt en maakt het makkelijker om het gesprek positief voort te zetten. - Wees duidelijk over je grenzen
Wanneer je merkt dat je overbelast raakt, geef dan aan dat je grens is bereikt. Bijvoorbeeld: “Ik heb al meerdere prioriteiten op mijn bord. Kunnen we dit project bespreken zodra ik mijn huidige taken heb afgerond?” - Blijf kalm en zelfverzekerd
Als je assertief probeert te zijn, kan het soms moeilijk zijn om kalm te blijven. Zorg ervoor dat je rustig spreekt en niet in agressie vervalt. Dit helpt om de boodschap op een respectvolle manier over te brengen. - Oefen in kleine situaties
Assertiviteit kan moeilijk zijn in grote situaties, maar door in kleine gevallen te oefenen, kun je je zelfvertrouwen vergroten. Begin met kleine, dagelijkse situaties waarin je je mening of grenzen kunt aangeven.
Praktijkvoorbeeld uit mijn assertiviteitstraining
Succesverhaal 1: Van onzekere arts in opleiding tot gerespecteerd young professional
In mijn assertiviteitstrainingen kom ik vaak mensen tegen die moeite hebben met het stellen van grenzen en het opkomen voor zichzelf, zowel op het werk als in hun privéleven.
De situatie: Een jonge aanstormende arts (25 jaar) kwam bij mij omdat hij communicatief niet opgewassen was tegen het dominante gedrag van ervaren artsen. Hij worstelde met een laag zelfbeeld en was daardoor niet assertief in het ziekenhuis omdat hij bang was om fouten te maken.
Het transformatieproces: Tijdens de training werkten we aan:
- Communicatieve vaardigheden ontwikkelen
- Assertiviteit in stressvolle ziekenhuissituaties
- Een positiever zelfbeeld opbouwen
- Zijn ‘stem’ leren gebruiken
- Zijn medische kennis zelfverzekerd inzetten
- Situaties beter lezen en interpreteren
- Voor zichzelf opkomen zonder dominant te worden
Het resultaat: zijn zelfvertrouwen groeide en hij krijgt nu alleen nog maar complimenten van de ervaren artsen in het ziekenhuis.
Deze deelnemer heeft alles wat erin zat eruit gehaald, alle credits voor hem! Het is een perfect voorbeeld van waarom investeren in je zelfbeeld en assertiviteit zo transformerend kan zijn.
Succesverhaal 2: Van onduidelijke expert naar gelijkwaardige gesprekspartner
De uitdaging: een van mijn klanten sprak veel vanuit haar expertise en was daardoor lang van stof. Ze merkte niet op of iemand echt luisterde. Als iemand haar aansprak op inhoud of gedrag, schoot ze óf in de verdediging (agressief gedrag) óf klapte ze dicht (passief gedrag).
De balans om voor zichzelf op te komen schoot óf door in dominantie en vingerwijs gedrag óf ze klapte helemaal dicht omdat ze niet meer wist wat ze kon doen. De balans was dus ver zoek.
Het proces: Ze ging intensief aan de slag met:
- Haar eigen blokkades en beperkende overtuigingen
- Het herkennen en inzetten van haar talenten en vaardigheden
- Begrijpen hoe haar communicatiepatronen in elkaar staken
- Gesprekstechnieken en assertieve communicatie
- Adem- en stemcontrole
- Van onbalans naar balans in communicatie
De transformatie: Na de training en veel oefenen staat ze nu stevig in haar schoenen. Ze herkent wanneer ze getriggerd wordt en kan meteen de-escaleren om assertief te communiceren in plaats van haar natuurlijke reactie in agressie of passiviteit. Ze wordt nu als volwaardig gezien en voelt zich gehoord en gezien.
Deze verhalen illustreren perfect dat assertiviteit te leren is ongeacht in welke situatie je zit.
De valkuilen van assertiviteit (en hoe je ze vermijdt)
❌ Te hard of aanvallend overkomen
Gevolg: anderen stellen zich defensief op
Oplossing: oefen met je toon, stemgebruik en lichaamstaal
❌ Té aardig of té loyaal zijn
Gevolg: je eigen behoeften verwaarlozen
Oplossing: leer dat gezonde grenzen goed zijn voor iedereen
❌ Altijd “Ja” zeggen terwijl je “Nee” wilt
Gevolg: overbelasting en resentment
Oplossing: start met kleine “nee”-momenten
❌ Niet luisteren naar de ander
Gevolg: eenrichtingsverkeer in plaats van dialoog
Oplossing: assertiviteit is tweerichtingsverkeer
❌ Gebrek aan empathisch vermogen
Gevolg: relaties worden beschadigd
Oplossing: begrijp de ander voordat je reageert
❌ Te veel focussen op je eigen belang
Gevolg: egoïstisch overkomen
Oplossing: zoek win-win oplossingen
❌ “Ik ben gewoon eerlijk” als excuus
Gevolg: anderen voelen zich aangevallen
Oplossing: eerlijkheid met nuance en timing
❌ Lang meegaand zijn, dan opeens exploderen
Gevolg: relaties beschadigen door plotselinge uitbarstingen
Oplossing: tijdig kleine signalen geven
De relatie tussen assertiviteit en zelfvertrouwen
Assertiviteit en zelfvertrouwen versterken elkaar op een positieve manier:
Meer zelfvertrouwen → makkelijker assertief zijn
Wanneer je gelooft in je eigen waarde, is het makkelijker om voor jezelf op te komen.
Meer assertiviteit → groter zelfvertrouwen
Elke keer dat je succesvol je grenzen stelt, groeit je geloof in jezelf.
Het versterken van je zelfbeeld speelt hierbij een belangrijke rol. Een positief zelfbeeld, ik zeg vaak “ben je eigen grootste supporter” hoe makkelijker het wordt om assertief te zijn. Je hebt geen angst meer om je eigen wensen en grenzen uit te spreken, omdat je diep van binnen gelooft dat je het waard bent om gehoord te worden.
Hoe leer je assertief te zijn?
Assertiviteit is een vaardigheid die je kunt ontwikkelen, net als autorijden of een taal leren. Het vereist:
- Bewustwording van je huidige communicatiepatronen
- Oefening tijdens een assertiviteitstraining
- Feedback op je voortgang
- Geduld met jezelf tijdens het leerproces
- Consistentie in je nieuwe gedrag
De goede nieuws? Met de juiste begeleiding en oefening kan iedereen assertiever worden. Lees hier ook hoe je assertiever kunt zijn in een dominante werkcultuur.
Waarom investeren in assertiviteit en een positief zelfbeeld?
Investeren in assertiviteit en een positief zelfbeeld is essentieel voor je persoonlijke en professionele groei.
Wanneer je leert om voor jezelf op te komen, voel je je minder gestrest en gefrustreerd. Assertiviteit zorgt ervoor dat je je eigen behoeften en grenzen erkent, zonder de belangen van anderen te negeren.
Je ontwikkelt sterke communicatieve vaardigheden. Dit leidt niet alleen tot betere relaties, betere samenwerking maar ook tot meer zelfvertrouwen en tevredenheid.
Het versterken van je zelfbeeld speelt hierbij een cruciale rol. Hoe beter je jezelf waardeert, hoe makkelijker het wordt om assertief te zijn. Je hebt geen angst om je eigen wensen en grenzen uit te spreken, omdat je gelooft dat je het waard bent om gehoord te worden.
Assertiviteit leren is als een spier trainen. Het vereist structuur, oefening en professionele begeleiding.
Natuurlijk kun je ook veel YouTube video’s bekijken en zelf aan de slag gaan maar als je het in 2 dagen kunt leren terwijl je de kans krijgt om te oefenen met anderen? Dan is de keuze voor een assertiviteitstraining snel gemaakt. En veel werkgevers willen dit graag bekostigen voor je.
In een assertiviteitstraining leer je:
✓ Praktische technieken die je meteen kunt toepassen in je dagelijks leven
✓ Werksituaties oefenen in een veilige, vertrouwde omgeving
✓ Persoonlijke feedback op jouw communicatiestijl en patronen
✓ Herkennen van je persoonlijke triggers en valkuilen
✓ Opbouwen van zelfvertrouwen
✓ Gesprekstechnieken voor moeilijke situaties
✓ Adem- en stemcontrole voor meer impact
✓ De-escalatietechnieken voor gespannen momenten
Mijn 2-daagse assertiviteitstraining focust op het ontdekken van je blokkades, het doorbreken van oude patronen, en het oefenen van nieuwe vaardigheden in een kleine groep. Je leert niet alleen de theorie maar vooral de praktijk.
Door assertief te communiceren, stel je duidelijke grenzen, wat je respect en vertrouwen in jezelf vergroot. Dit heeft direct invloed op hoe anderen jou behandelen en hoe jij jezelf waardeert.
Boeken over assertiviteit
Er zijn veel waardevolle boeken die helpen bij het ontwikkelen van assertieve communicatie en het verbeteren van je zelfbeeld. Als je graag boeken leest over persoonlijke ontwikkeling hierbij de twee beste boeken over assertiviteit:
- Opkomen voor jezelf van Anne Dickson een heel fijn boek met praktische tools voor assertiviteit maar ook voor het vergroten van je zelfvertrouwen
- Assertiviteit praktische raadgever van Sue Hadfield: makkelijk te lezen en heel praktisch boek met veel voorbeelden om assertiever te worden in elke dagelijkse situatie.
Ready voor de volgende stap? Een professionele assertiviteitstraining biedt de begeleiding en praktijkoefening die boeken niet kunnen geven.
Conclusie: Assertiviteitstraining is de beste investering in jezelf
Investeren in assertiviteit en een positief zelfbeeld is essentieel voor je persoonlijke en professionele groei. Wanneer je leert om voor jezelf op te komen, voel je je minder gestrest en gefrustreerd. Werkgeluk neemt toe en je voelt je veel relaxter.
Assertiviteit zorgt ervoor dat je je eigen behoeften en grenzen erkent, zonder de belangen van anderen te negeren. Dit leidt niet alleen tot betere relaties en samenwerking, maar ook tot meer zelfvertrouwen en werkgeluk.
De transformatie die mijn deelnemers doormaken spreekt boekdelen: van onzeker en overvraagd naar zelfverzekerd en gerespecteerd. Van conflict-vermijdend naar constructief communicerend. Van uitgeput naar energiek
Wil jij assertiever worden?
- Herken je jezelf in de verhalen hierboven?
- Wil je eindelijk voor jezelf opkomen zonder agressief te worden?
- Ben je klaar voor meer zelfvertrouwen en respect?
Neem dan nu contact op voor een vrijblijvend gesprek over de assertiviteitstraining. Tijdens dit gesprek ontdekken we samen:
- Waar jouw grootste uitdagingen liggen
- Welke aanpak het beste bij jou past
- Hoe je jouw communicatie en zelfvertrouwen kunt transformeren
Wil je direct starten met het vergroten van je assertiviteit? Schrijf je direct in voor de volgende assertiviteitstraining en gun jezelf meer werkgeluk en minder stress.
